| Analiza | F.W. Lancaster wiele lat temu przewidywał funkcjonowanie "społeczeństwa bez papieru" i "bibliotek bez ścian" {(zob. BABIN 1990 z. 1/2 poz. 7, 8, 10)}. Gdy wszystko wskazuje, że wizja ta ma szanse się urealnić, akcentuje związane z nią zagrożenia i problemy. Omawia takie niepokojące zjawiska jak: 1) naiwna i bezkrytyczna wiara bibliotekarzy w cudowną moc technologii, np. w ramach deklaracji Komisjii UE ukazują się wypowiedzi stwierdzające, że w przyszłości można będzie zapewnić każdemu wszędzie dostęp do każdej potrzebnej mu informacji; 2) niewielki postęp w zakresie ułatwiania czytelnikom dostępu do poszukiwanych źródeł. Badania wykazują, że choć użytkownikom wydaje się, że odnaleźli poszukiwane dane, w rzeczywistości potrafią dotrzeć tylko do niewielkiej ich części, nie zawsze najważniejszej. Dość dobre wyniki osiągają wyspecjalizowani bibliotekarze (lub ich zespoły), ale rezultaty ich wyszukiwań różnią się zasadniczo między sobą; 3) mankamenty katalogów online. Mimo wielu kluczy wyszukiwawczych (hasła przedmiotowe, słowa kluczowe, słowa z tytułu, symbole paru klasyfikacji) użytkownik nie znajduje więcej relewantnych pozycji niż w epoce, gdy korzystał z katalogów kartkowych, gdyż języki wyszukiwawcze w wysokim stopniu dublują się wzajemnie, trudniej jest odnaleźć informację w scalonej dużej bazie niż w każdym z jej komponentów; 4) pogłębia się proces deprofesjonalizacji: bibliotekarze nie katalogują (kopiują opisy z baz), nastawienie producentów baz na użytkownika końcowego ogranicza ich rolę jako pośredników informacyjnych, pojęcia "etyki" i "służby społecznej" są zastępowane przez ideał sprawności technicznej. Od adeptów zawodu wymaga się głównie wiedzy nt. funkcjonowania systemów elektronicznych; 5) następuje technizacja zawodu. Z tematów konferencji i narad profesjonalnych znikły kwestie dot. użytkowników, a poziom usług informacyjnych nie jest wyższy niż 40 lat temu. Świadczy o tym analiza programów nauczania na uczelniach bibliotekarskich oraz rodzaj fachowych publikacji, np. w katalogu LA za 1999 r. znajduje się 39 książek z kategorii "technika informacyjna" i tylko 4 z kategorii "użytkownicy". Ogólnie można mówić o procesie dehumanizacji zawodu. |