| Analiza | Systemy RFID wykorzystywane są w bibliotekach od końca lat 90-tych ubiegłego wieku. Ich wprowadzenie pozwala na znaczne obniżenie kosztów pracy, zmniejszenie strat, stałą aktualizację rekordów i usprawnienie obsługi użytkowników. Przedstawiono techniczne aspekty identyfikacji radiowej, kryteria pomocne przy ocenie różnych systemów bibliotecznych RFID oraz raporty z trzech instalacji RFID w bibliotece Uniwersytetu w Leuven (Belgia) i bibliotekach publicznych w Winterthur (Szwajcaria) i Wiedniu. 1) Technologia. Na system RFID składają się dwa elementy: nadajnik przymocowywany do identyfikowanych obiektów lub osób (zaprojektowany dla bibliotek jako etykieta RFID) i stacjonarny (w większości przypadków) czytnik połączony z systemem komputerowym i zasilaniem. Każdy element zawiera antenę i układ scalony (chip) odbierające i wysyłające fale radiowe i przetwarzające przekazywane informacje. 2) Składniki systemu: a) bramki z czujnikami odczytującymi informacje na etykietach RFID, b) samoobsługowe terminale, c) stanowiska pracowników, d) (opcja dodatkowa) bezprzewodowe narzędzie do lokalizacji określonych typów książek na półkach i wyszukiwania pozycji niewłaściwie położonych {(tzw. inventory wand)}, e) stacje zwrotów -- wiele bibliotek wymaga oddzielnej lokalizacji takich stanowisk. Są dostępne w dwóch wersjach -- bez sortowania i z sortowaniem (potrzebna jest wówczas dodatkowa przestrzeń na urządzenie sortujące), f) etykiety RFID. Są rozprowadzane i reklamowane pod marką BiblioChip. Jest to otwarta technologia, wykorzystująca nową normę ISO 15693. Gwarantuje, że stosowane w etykietach chipy pomimo, że pochodzą z różnych źródeł są ze sobą kompatybilne. Spełniają tym samym inny istotny wymóg: są {non-proprietary,} czyli bez prawa własności zastrzeżonego dla jednego producenta, dzięki czemu biblioteki decydując się na długoterminowe inwestycje nie muszą uzależniać się od danego dostawcy. Zaletą etykiet BiblioChip, jest też możliwość ich stosowania na wszystkich nośnikach, w tym płytach CD i DVD, wytrzymałość na zginanie, wstrząsy itp. oraz szybkość odczytu i przesyłanie fal z dużej odległości. 2) Kryteria, które należy uwzględnić przy wyborze systemu określonego producenta: a) niezawodna realizacja wszystkich funkcji opisanych w poprzednich punktach, b) gwarancja pracy z kompatybilnymi etykietami, c) możliwość współpracy chipów z różnymi generacjami systemów RFID od różnych firm (norma ISO 15693), d) możliwość rozszerzenia systemu o karty identyfikacyjne, kontrolę dostępu do holu biblioteki, dokonywanie różnych opłat (za kserokopie, dostęp do internetu, korzystanie z automatów do kawy itp.), e) wsparcie techniczne zainstalowanego oprogramowania zarządzającego systemem (tzw. {circulation software}). Stosowane normy: SIP2, NCIP (wprowadzana), f) wyposażenie wszystkich nośników w etykiety RFID (z wyjątkiem dwustronnych płyt DVD). 3) Doświadczenia z instalacji. Są na ogół bardzo pozytywne. We wszystkich omawianych bibliotekach zdecydowano się na wprowadzenie RFID ze względów ekonomicznych -- zachowania tej samej liczby personelu do obsługi coraz większej liczby książek i użytkowników. Dzięki automatyzacji dużej części procesów wypożyczeń/zwrotów udało się te cele osiągnąć. 4) Koszty. Biorąc pod uwagę, że przy zamówieniu 100 tys. egz. cena za jedną etykietę wynosi ok. 0,5 USD, biblioteka o zbiorach podobnych rozmiarów musiałaby zainwestować ok. 150 tys. USD. Inwestycje w RFID można przeprowadzać stopniowo, wprowadzając np. oznaczenia tylko książek, a po kilku latach -- innych materiałów. Jako że ogromny rynek zbytu dla RFID stanowią biblioteki, jest szansa że technologia ta będzie się rozwijać z uwzględnieniem ich wymagań, a ceny etykiet będą stopniowo spadać. |