| Analiza | Przedstawiono koncepcję fizyczno-konceptualnego kontinuum, na podstawie której scharakteryzowano cechy i funkcje fizycznych i cyfrowych bibliotek porównując łączące ich aspekty oraz najważniejsze różnice, a następnie przeanalizowano lokalizację biblioteki traktowanej jako miejsce na tym kontinuum i związane z tym perspektywy. Dla potrzeb artykułu zdefiniowano je jako zakres konkretności miejsca -- od dosłownej, realnie istniejącej przestrzeni po konceptualną kreację. Z kolei fizyczną biblioteką (BF) nazwano instytucję gromadzącą i udostępniającą wyłącznie materiały na tradycyjnych nośnikach, cyfrową (BC) -- wyłącznie zbiory elektroniczne, lokując między nimi tzw. biblioteki hybrydowe. Wg autorów -- BC mogą stanowić odpowiedni substytut BF, pod względem realizacji potrzeb informacyjnych użytkowników, ponieważ jednak rola bibliotek jako takich jest szersza -- pierwsze z nich nie zastąpią wszystkich funkcji tych ostatnich, zwłaszcza psychologicznych i społecznych. Kluczowe zadania biblioteki jako miejsca to: dobór idei manifestowany w sposobie kształtowania zbiorów oraz tworzenie i wykorzystywanie struktury organizacyjnej w celu zapewnienia długotrwałego udostępniania zasobów. Usługi biblioteczne koncentrują się w coraz większym stopniu na poszerzaniu dostępu, a nie posiadaniu materiałów, co stopniowo zaciera różnice między BF i BC. Oferują one podobne metody dostępu (przeglądanie i wyszukiwanie) i mają wspólnych (częściowo lub całkowicie) partnerów: użytkowników, personel, administrację i wspierające je agencje rządowe. Mimo, że zasoby elektroniczne i drukowane są wzajemnie rozłączne, fizyczne i cyfrowe przestrzenie zajmowane przez ich użytkowników już nie, a granice między tymi światami stają się coraz bardziej płynne. Zarówno klienci BC i jak i BF mogą postrzegać je w kategoriach fizycznych traktując jako środowisko informacyjne. Dla wielu z nich cyfrowe usługi i zasoby są najczęściej wykorzystywanym (lub jedynym, który ich interesuje) komponentem lokalnych placówek. Coraz popularniejszy sposób postrzegania bibliotek przez pryzmat miejsca związany jest z dwoma zjawiskami ostatniej dekady: rozwojem internetu oraz pojawieniem się dużych sieciowych księgarni oferujących klientom usługi typu „czytelnia i kawiarenka internetowa w jednym" i spełniających rolę tzw. trzeciego miejsca (poza domem i pracą) z koncepcji Raya Oldenburga, czyli ogólnodostępnego i niedrogiego punktu spotkań. Tendencja ta ma odzwierciedlenie w sposobie projektowania nowych budynków bibliotecznych (umieszczania w nich elementów mających podnieść fizyczną atrakcyjność tych przybytków, takich jak bary kawowe czy strefy wypoczynku) oraz wirtualnych przestrzeni wzorowanych na realnych miejscach (wykorzystanie modeli 3-D, oznaczanie lokalizacji usług i zasobów na stronie podobnymi do realnych oznaczeniami (ang. {signage)}. Te wspólne, publiczne przestrzenie informacyjne (zarówno fizyczne, wirtualne, jak i hybrydowe), wykorzystywane do społecznego tworzenia wiedzy i nauczania, określa się mianem {information commons} -- zasobów, które nie ulegają uszczupleniu w miarę ich użytkowania (zob. poz. 171) i które tworzą ważny kapitał społeczny. Jeśli w świecie, w którym coraz większa część źródeł udostępniana jest elektronicznie, biblioteki chcą zachować swoją rolę, muszą ewoluować tak, by postrzegano je nie jako miejsce na materiały, lecz dla ludzi, gdyż najprawdopodobniej to właśnie ta społeczna funkcja {information commons} -- przestrzeni do indywidualnej i wspólnej pracy (traktowanej nie jako wirtualna czy fizyczna, lecz intelektualna) i aktywności towarzyskiej i społecznej, oraz oferowanie publikacji niedostępnych online pozwoli im przetrwać. |