| Analiza | Przedstawiono ostatnie etapy prac nad dwoma wielkimi europejskimi repozytoriami cyfrowymi: Biblioteką Europejską (TEL) (1) {(zob. BABIN 2007 z. 1 poz. 10, z. 2 poz. 80)} oraz Europeana (2); przedyskutowano również stopień dostosowania obu projektów do ambitnej polityki językowej Unii Europejskiej, zakładającej promocję szerszego wykorzystania na unijnym terytorium jej wszystkich oficjalnych języków oraz zasadność realizowania lingwistycznych wytycznych UE w międzynarodowych projektach budowy bibliotek cyfrowych {(por. BABIN 2006 z. 4 poz. 222)}. Ad 1) TEL zapewnia zintegrowany dostęp do cyfrowych i tradycyjnych zbiorów bibliotek narodowych finansujących to przedsięwzięcie. Główną częścią serwisu jest bibliograficzny portal zawierający katalogi wszystkich instytucji członkowskich i będący jednocześnie wizytówką ich dokonań digitalizacyjnych. Od kilku miesięcy TEL prezentuje nową wersję strony i nowe wielojęzyczne opcje, mające, wg zapowiedzi prasowych, umożliwiać użytkownikom przeglądanie zbiorów 38 europejskich bibliotek w narodowych wersjach językowych oraz korzystanie z poradników i pomocy w 22 językach Europy. Ad 2) Europeana, której prototyp uruchomiono pod koniec 2008 r., oferuje dostęp do prawie 5 mln obiektów cyfrowych z bibliotek, muzeów, archiwów i zbiorów audiowizualnych 27 krajów UE i umożliwia nawigację w 26 unijnych językach. W projekcie tym partycypuje obecnie ok. 90 instytucji członkowskich. Choć TEL i Europeana mają pełnić odmienne funkcje, celem obu portali jest zapewnienie użytkownikom możliwości znalezienia informacji, których poszukują w lokalnym języku i wyboru interfejsu (oraz przeglądania, wyszukiwania itp.) w pożądanej wersji językowej. Realizacja tych zamierzeń nastręcza jednak wiele trudności, tym bardziej, że dokonanie tłumaczeń choćby najważniejszych informacji na obu stronach zależy od możliwości instytucji członkowskich, a zgodnie z przyjętymi wytycznymi tempo publikacji dokumentów jest ważniejsze niż dostępność translacji. Z analizy zawartości stron TEL i Europeana wynika, że choć główne strony i paski narzędzi na obu portalach są dostępne w wielu wariantach językowych i oferuje się użytkownikom szereg przydatnych opcji (np. wirtualna klawiatura z wybranym alfabetem w TEL), osiągnięcie zakładanej, pełnej wielojęzyczności jest nadal problematyczne -- nie wszystkie kraje członkowskie przetłumaczyły nawet w całości strony z FAQ i wskazówkami dla użytkowników, a duża część komunikatów, zwłaszcza informujących o stronach w budowie czy odsyłających do pomocy, wyświetlana jest nadal wyłącznie po angielsku. Wg autorki, wątpliwe jest, czy dalsze kontynuowanie bez przeszkód polityki „wszystkie języki przez cały czas" w odniesieniu do projektów zachowania i udostępniania europejskiego dziedzictwa kulturowego będzie w pełni wykonalne, zwłaszcza że koszty jej realizacji mogą przewyższyć zakładane korzyści. Zrozumiałe jest, że wraz z rozszerzaniem się UE, zwiększanie liczby oficjalnych języków i alfabetów używanych przez jej obywateli oraz tłumaczenie na nie przepisów, regulacji i najważniejszych dokumentów unijnych, gwarantuje większą transparentność i praworządność. Niekoniecznie zapewnia jednak większą efektywność, zwłaszcza gdy chodzi o zarządzanie licznymi internetowymi punktami dostępu do gromadzonych przez wieki zasobów kulturowych tak wielu różnych narodów. Rozwiązaniem jest być może ustanowienie np. angielskiego jako języka roboczego, rozwój narzędzi do automatycznej translacji, zachęcanie instytucji członkowskich do zakończenia prac nad własnymi tłumaczeniami oraz promowanie nauki języków obcych (a zwłaszcza znajomości drugiego, wybranego języka, traktowanego na równi z ojczystym) we wszystkich państwach UE. |