| Analiza | Na podstawie literatury przedmiotu przedyskutowano: 1) mocne i słabe strony trzech teorii kapitału społecznego (KS): a) podejścia, zgodnie z którym KS -- jedna z postaci kapitału, obok fizycznej, finansowej i intelektualnej, tworzony jest dzięki międzyludzkiej współpracy i zaufaniu, a inwestycje w relacje społeczne dokonywane są w sposób racjonalny, w oczekiwaniu na możliwe korzyści (P. Bourdieu, J. Coleman), b) perspektywy społecznej (R. Putnam, R.A. Audunson), w której KS powstaje dzięki partycypacji jednostek w dobrowolnych zrzeszeniach i nieformalnym, bezpośrednim interakcjom, c) perspektywy instytucjonalnej, zgodnie z którą tworzony jest on przez wolne od korupcji i uniwersalistyczne instytucje publiczne (Kumlin, Rothstein, A. Varheim); 2) relację między KS a zaufaniem społecznym (ZS): {(zob. BABIN 2009 z. 2 poz. 101)} oraz rolę bibliotek publicznych w tworzeniu obu tych wartości, z różnych perspektyw teoretycznych; 3) znaczenie empirycznych badań nad możliwym wkładem bibliotek publicznych w tworzenie KS i ZS. Mogą być one istotne zarówno dla zrozumienia czynników i mechanizmów warunkujących KS jak i dla praktyki bibliotecznej oraz pozwolić na ewaluację założeń wymienionych teorii. Biblioteki są najbardziej uniwersalistycznymi instytucjami publicznymi, cieszą się też dużym ZS, jednak powstało bardzo niewiele prac naukowych poświęconych ich roli w kontekście KS. Z najnowszych publikacji na ten temat wynika, że największy wpływ na tworzenie się KS i ZS (w skali makro) ma kilka niezależnych zmiennych: religia protestancka, istnienie bezstronnych i skutecznych instytucji publicznych oraz tzw. społeczeństwa organizacyjnego (ang. {organizational society)} -- kraje o tych trzech charakterystykach cieszą się największym poziomem ZS. Co ciekawe, równie silną jak religia zmienną (przynajmniej w krajach OECD) jest wysokość wydatków na biblioteki publiczne. Aby zwiększyć wiarygodność tych ustaleń należałoby jednak przeprowadzić szereg studiów przypadku dotyczących procesów tworzenia ZS w konkretnych placówkach tego typu, co pozwoliłoby uzupełnić brak jakościowych danych na ten temat i zrozumieć lepiej znaczenie usług bibliotecznych we współczesnym świecie oraz przyczynowo-skutkowe mechanizmy powstawania KS. |