Analiza | Dla organizacji gromadzących i udostępniających duże masywy nienumerycznych danych, semantyczne podejście do reprezentacji informacji w sieci www ma bardzo duży potencjał, gdyż może zapewnić m.in. większą skuteczność systemów wyszukiwawczych. Implementacja technologii Sieci Semantycznej (SS) {(zob. BABIN 2009 z. 3 poz. 179)} w cyfrowych repozytoriach stanowi jednak dla instytucji duże wyzwanie, zarówno ze względów technicznych, jak i personalnych. W art. przeanalizowano, z socjotechnicznego punktu widzenia, wpływ SS na duże biblioteki na poziomach strategicznym (1), organizacyjnym (2) i technologicznym (3), wykorzystując studium przypadku Biblioteki Narodowej Norwegii (BNN). Dane do projektu zebrano na podstawie analizy dokumentacji projektów digitalizacyjnych BNN (budowa i rozbudowa biblioteki cyfrowej) oraz wywiadów przeprowadzonych w połowie 2007 r. z 9 pracownikami z trzech poziomów organizacyjnych biblioteki (dyrektorami, kierownikami niższego szczebla oraz bibliotekarzami i specjalistami ICT). Bibliotekę cyfrową (BC) udostępniającą książki i czasopisma ze zbiorów BNN (wersja beta) otwarto oficjalnie w kwietniu 2007 r. Krytyka kierowana pod jej adresem dotyczyła głównie braku semantycznego kontekstu zdigitalizowanych materiałów oraz braku narzędzi i instrumentów umożliwiających użytkownikom interakcję z obiektami informacyjnymi. Program jej rozwoju (plany zakładają przeniesienie na formę cyfrową wszystkich typów materiałów z kolekcji BNN) i udoskonalania ma zostać zakończony w 2018 r. Nie uwzględniono w nim kwestii metadanych i pozyskiwania informacji, które mają być rozwiązywane w odrębnych projektach. Z informacji uzyskanych w przeprowadzonych wywiadach wynika, że rozumienie przez respondentów pojęć i koncepcji SS różniło się znacząco, wszyscy wyrażali jednak potrzebę wprowadzenia aspektu znaczeniowego do systemów wyszukiwawczych. Autorzy formułują na podstawie 2 etapów badania 3 wnioski: ad 1) na poziomie strategicznym, wpływ technologii SS na BC będzie umiarkowany, gdyż strategicznych wyborów dokonuje się już na etapie planowania digitalizacji. Jedynie kwestie semantycznych metadanych (których zazwyczaj się wówczas nie uwzględnia) mogą stanowić nieznany czynnik ryzyka; ad 2) największego oddziaływania SS można się spodziewać na poziomie organizacyjnym, gdyż zarówno wybór metod budowy ontologii, jak i produkcji semantycznych metadanych oraz ram dla ich wyszukiwania będzie miał wpływ na całą instytucję, w odniesieniu do relacji wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Warto więc apelować do twórców publicznych BC o politykę większej otwartości wobec grup użytkowników, by odpowiednio zarządzać procesem tworzenia ontologii; ad 3) kwestie technologiczne będą miały niewielkie znaczenie, gdyż przeskok z oprogramowania BC do technologii SS nie jest skomplikowany. Podobne wyniki, wskazujące na największy wpływ SS na poziom organizacyjny uzyskano także w innych badaniach. Aby koncepcja SS mogła zostać w pełni zrealizowana konieczne jest więc, zdaniem autorów, uwzględnienie powyższych czynników oraz odpowiednie zrozumienie socjo-technicznych struktur tkwiących u podstaw takich inicjatyw. |